Günümüzde ülkelerin çoğunda cumhuriyet rejimi var ancak gelişmiş Batı Avrupa ülkelerinde anayasal monarşi veya diğer adıyla meşrutiyet rejimi görülüyor.
Yöneticinin adı kral, prens veya başka bir monark olan ülkeler:
🇬🇧 Birleşik Krallık (United Kingdom)
🇳🇴 Norveç Krallığı (Kongeriket Norge/Kongeriket Noreg)
🇸🇪 İsveç Krallığı (Konungariket Sverige)
🇩🇰 Danimarka Krallığı (Kongeriget Danmark)
🇳🇱 Hollanda Krallığı (Koninkrijk der Nederlanden)
🇧🇪 Belçika Krallığı (Koninkrijk België/Royaume de Belgique)
🇪🇸 İspanya Krallığı (Reino de España)
🇱🇺 Lüksemburg Büyük Dükalığı (Groussherzogtum Lëtzebuerg)
🇱🇮 Lihtenştayn Prensliği (Fürstentum Liechtenstein)
🇦🇩 Andorra Prensliği (Principat d'Andorra)
🇲🇨 Monako Prensliği (Principatu de Múnegu/Principauté de Monaco)
🇻🇦 Vatikan Şehir Devleti (Status Civitatis Vaticanae/Stato della Città del Vaticano)
Türkiye'de saltanatın nasıl kaldığını biliyoruz. Benim asıl merak ettiğim konuysa Rusya, Fransa, Almanya, İtalya ve Yunanistan'da bu sürecin nasıl işlediğiydi. Onu da bu beş ülke ekseninde anlatayım.
🇷🇺 1917'de Rusya'da iki büyük devrim gerçekleşti. İlki 8 Mart'ta patlak veren Şubat Devrimi, diğeri 7 Kasım'da meydana gelen Ekim Devrimi. Tarih kargaşasının nedeni Rusya'nın o dönem kullandığı Jülyen takvimdir. Şubat Devrimi, o zamanki başkent Petrograd'da bir halk hareketi olarak başlamış ve bir hafta sonra çar II. Nikolay, tahttan kardeşi Mihail lehine çekilmek zorunda kalmıştır. Ancak Mihail bunu kabul etmemiş ve Romanov Hanedanı son bulmuştur. Nikolay Aleksandroviç Romanov, ailesiyle beraber temmuz ayının ortasında Bolşevikler tarafından kurşuna dizilerek öldürülmüş ve Rusya'da monarşinin diriltilmesi ihtimali de böylece sonlanmıştır.
🇫🇷 Bastille Baskını'yla başlayan meşhur Fransız Devrimi'yle monarşi kaldırılmış ve XVI. Louis ile Marie Antoinette idam edilmiş olsa da Bonapart Hanedanı'yla imparatorluk fikri geri gelmiştir. Bourbon ve Orléans hanedanlarından sonra Fransa'nın halk tarafından seçilen ilk hükümdarı III. Napolyon ile krallık da sona erer.
🇩🇪 Almanya 1871'e kadar şehir devletlerinden oluşuyordu. 1871'de ulusal birliğini tamamladı ve Prusya Kralı Wilhelm, kayzer olarak tahta oturdu. Birinci Dünya Savaşı'nda çok yıpranan ve aşağılayıcı barış şartlarına zorlanan Almanya'da Rosa Luxemburg gibi halk düşmanlarıyla hak, hukuk, adalet savunucuları arasında savaş yaşandı. Alman Devrimi de denen bu olayda II. Wilhelm, kaderin bir cilvesi olarak, tahttan 9 Kasım 1918'de feragat etti ve Weimar'da bir anayasa hazırlanıp yeni bir cumhuriyet kuruldu. Ancak bu cumhuriyet Hitler'e dayanamamıştır.
🇮🇹 İtalya da Almanya ile aynı yıl ulusal birliğini tamamladı. 1861'de Sardinya Kralı II. Vittorio Emanuele, İtalya Kralı ilan edilmişti. 1878'de tahta çıkan I. Umberto, 1900'de III. Vittorio Emanuele'ye devretti. Benito Mussolini'nin İtalya'da terör estirdiği dönemde bile krallık vardı. 1946'da yapılan referandumla krallık kaldırıldı ve kral ile ailesi sürgüne gönderildi. Her şerde bir hayır varmış demek ki.
🇬🇷 Dört yüzyıl kadar Osmanlı himayesinde kalan Yunanistan; Birleşik Krallık, Fransa ve Rusya'nın desteklediği Yunan İsyanı ile bağımsızlığını kazanmıştı. 1822'de on yıl sürecek bir cumhuriyet kurulsa da dönemin süper güçleri 1932'de Yunanistan Krallığı'nı kurmuştur. Bu rejim, Kurtuluş Savaşı'ndaki yenilginin ardından 1924'te akamete uğramıştır. 1935'te referandum sonucu yeniden krallık ilan edilmiş ve 21 Nisan 1967'de ordunun yönetime el koymasıyla komşudaki monarşi macerası sona ermiştir. Kral ve ailesi Roma'ya kaçmak zorunda kalmıştır.
🇮🇷 Bunlar dışında İran'a değinmek istiyorum. Şah İsmail'in kurduğu Safeviler'den beri İran, Türkler tarafından yönetiliyordu. 1736'da Safeviler'in yıkılmasıyla Afşar Hanedanı başa geçti. 1794 ila 1925 arasında Kaçar Hanedanı ve bu tarihten İslam Devrimi'nin olduğu 1979'a kadar Pehlevi Hanedanı ülkeyi yönetmiştir. İslam Devrimi, İslamcıların yanında Marksistlerin de yer aldığı bir devrimdi. Bir anlamda şah karşıtı olan herkesi bünyesinde toplamıştı ancak kombat sonucu galebe çalan İslamcılar oldu. Muhammed Rıza Pehlevi, bu medeniyet düşmanı gerici darbeden dolayı ülkeyi terk etmiş, ertesi yıl Kahire'de vefat etmiştir.
🇹🇼 Çin'de ise 1911'deki Xinhai Devrimi'yle iki bin yıllık imparatorluk sona ermiştir. Son imparator Puyi'nin sarayda yaşamasına izin verilmesiyse ilginçtir. Daha sonra Mao Zedong, cumhuriyeti 1934'teki bir darbe ile ele geçirmiş ve 1949'da komünist rejim Çin ankarasını ele geçirmiştir. Çin Cumhuriyeti bugün Tayvan olarak bilinmektedir.
