"Görenekleri izledikçe robot gibi davranırız, toplumun ya da topluluğun izdüşümünde yaşarız. Ama toplum ya da topluluk ne insani ne de insanüstü bir şeydir, yalnızca salt göreneklerin mekanizmasıyla etkili olur, kimsenin sorumlu ve bilinçli yaratıcı öznesi olmadığı göreneklerin. 'Toplumsal yaşam ya da topluluk yaşantısı' göreneklerden ibaret olduğuna göre de, insani bir yaşam değildir, doğa ile insan arasında bir şeydir, bir yan-doğadır ve tıpkı doğa gibi akıldışı, mekanik ve ezicidir. 'Topluluk ruhu' diye bir şey yoktur. Toplum, topluluk, koskoca bir ruhsuzluktur, çünkü doğalaşmış, mekanikleşmiş, neredeyse mineralleşmiş insanlıktır. Bu nedenle, toplumun toplumsal 'dünya' diye anılması yerindedir. Gerçekten de insan kendini 'insanlık'tan çok, 'insanlıkdışı ortam' içinde bulur."

José Ortega Y Gasset