Varlık Vergisi: “O adamın çirkinliği, öteki hamalın nur yüzü…”
Alin Ozinian
Varlık Vergisi sırasında çalışma kamplarına toplam olarak 1.400 gayrimüslim vatandaş yollandı. Bu insanlardan 21’i “borçlu olarak” Aşkale’de hayatını kaybeti, bir çoğu ise sakatlandı.
Rum gazetesi Apoyevmatini’nin yayın müdürü Mihail Vasiliadis
gazeteci Celal Başlangıç’a şöyle anlatmıştı:
“Kalyoncukulluk Sokağı ile Tarlabaşı Bulvarı’nın kesiştiği yerde,
karakolun tam karşısındaydı benim doğduğum ev. Babam Aristodumas diş hekimiydi.
Ben doğmadan 10 gün önce beyin kanaması geçirmiş. Yatalaktı. Eve memurlar geldi.
Yanlarında bir hamal vardı. Babamı yatağından tutup yerdeki şilteye indirdiler.
Yatağı alıp gittiler. Giderlerken de ‘İyi ki böylesin, Aşkale`ye gitmeyeceksin’ dediler.
Babamın muayenehanesi evimizin karşı odasıydı.
El koydukları eşyaları o odaya tıktılar, kapıyı da mühürlediler.
Daha doğrusu gelen memur, yanındaki hamala, ‘Kapıyı kapa ve mühürle’ diye emir verdi.
Zavallı bir adamdı hamal. Pabucunun arkası basık, topuğu kalkık, pantolonu yamalı, üstü başı ter kokan fakat nur yüzlü bir adamdı. Oyuncağımı bile aldılar.
Bu arada odaya tıkılan eşyaların arasında benim de sallanır bir oyuncak atım vardı.
Tam kapıyı mühürlerken, ‘Oyuncak atım’ dedim. Adam anladı.
Bağladığı ipi kapıdan çözdü. Bana kapıyı açtı. Atımı aldım.
At kucağımda, adamın yüzüne bakıyorum gülerek.
Adam da bana gülümserken birden yüzü dondu.
Çünkü arkamdaki memur bağıra bağıra oyuncağımı koparırcasına elimden çekti,
mühürlenmek üzere olan kapıyı açtı, içeri fırlattı oyuncağımı ve ‘mühürle’ dedi.
Karşımdaki hamalın gözündeki yaşı gördüm.
Fakat ben ağlamamam gerektiğini düşündüm.
O adamın çirkinliği, öteki hamalın nur yüzü hâlâ gözlerimin önünde.”*
Türkiye tarihinde İkinci Dünya Savaşı yıllarına rastlayan önemli bir sayfaya var; 1942 tarihli Varlık Vergisi Kanunu ve uygulamaları.
Dönemim Başbakan’ı Refik Saydam’ın aniden ölmesi üzerine, 9 Temmuz 1942 günü hükümeti kurmakla görevlendirilen Şükrü Saraçoğlu 5 Ağustos’taki güven oylamasından sonra “Biz Türküz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız. Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar, bir vicdan ve kültür meselesidir. (...)
